در اينجا به دو نمونه از رفتار پیامبر اكرم (ص) اشاره مىكنیم:
فرزند حاتم طايى كه مشتاق ديدار رسول خدا صلىلله علیهوآله بود، وارد مدينه شد و سراغ آن حضرت رفته و او را در مسجد يافت. در برابر آن حضرت « عدى »
نشست و خود را معرفى كرد. وقتى پیامبر او را شناخت، از جاى خود برخاست، دستش را گرفته، به خانه خود برد. او مىگويد:
در نیمه راه پیرزنى جلو راه او را گرفت و با او سخن گفت. من ديدم كه با كمال فروتنى به سخنان پیرزن گوش مىدھد و به او پاسخ مىگويد. مكارم اخلاق او »
مرامجذوب وى ساخت و با خود گفتم كه او ھرگز فرمانروايى عادى نیست. وقتى وارد خانه او شدم، زندگى ساده وى توجه مراجلب كرد …
از فروتنى او غرق
حیرت شدم و از اخلاق پسنديده و ملكات فاضله و از احترام فوق العادهاى كه نسبت به تمام افراد بشر قايل است، دريافتم كه او فرد عادى و فرمانرواى
روزى شخصى به محضر رسول خدا صلىلله علیهوآله رسید و ھیبت حضرت او را گرفت و زبانش بند آمد و حضرت دست خود را روى » «1» «. معمولى نیست
سینه او نھاد و فرمود:
آثار حُسن خلق اخلاق پسنديده، آثار و «2» .« بر خود آسان بگیر من كه پادشاه نیستم. من فرزند زنى ھستم كه با دست خود گوسفند خويش را مىدوشید.
فوايد ارزنده اى در سعادت دنیوى و اخروى انسان دارد و
روايات فراوانى در اين زمینه، از پیشوايان اسلام، نقل شده كه بعضى از آنھا را در دو بخش آثار دنیوى و اخروى بیان مىكنیم:
-1 آثار دنیوى:
با توجه به سخنان اولیاى گرامى اسلام در مىيابیم كه حُسْن خلق آثار و فوايد مھمى درانسان واجتماع دارد كه در اينجا به بعضى از آن آثار اشاره مىكنیم:
-1 عامل عزّت: على علیهالسلام فرمود:
چه بسا (انسان) ذلیلى كه خلق و خويش او را عزيز كرده است. «1» « رُبَّ … ذَلیلٍ اعَزَّهُ خُلْقُهُ »
-2 طول عمر: امام صادق علیهالسلام فرمود:
نیكى و خوش اخلاقى عمر را زياد مىكنند.
زياد شدن روزى: امام صادق علیهالسلام فرمود:
حسن خلق جزئى از دين است و روزى را زياد مىكند. «3» « حُسْنُ الْخُلْقِ مِنَ الدّينِ وَھُوَ يَزيدُ فِى الرِّزْقِ »
-4 تحكیم پیوند دوستى: پیامبر اكرم صلىللهعلیه و آله فرمود:
نیك خلقى، مودّت و دوستى رامحكم مىگرداند. «4» « حُسْنُ الْخُلْقِ يُثْبِتُ الْمَوَدَّ
ھمبستگى و الفت: على علیهالسلام فرمود:
كسى كه خلقش نیكو باشد، دوستدارانش زياد شده، انسانھا با او انس مىگیرند. «1» « مَنْ حَسُنَ خُلْقُهُ كَثُرَ مُحِبُّوهُ وَانَسَتِ النُّفُوسُ بِهِ »
ب- آثار اخروى:
خوش اخلاقى آثار ارزندهاى در سعادت اخروى انسان دارد كه دراينجا به برخى از آن آثار اشاره مىكنیم:
-1 زدودن لغزشھا: امام صادق (ع) فرمود:
ھمانا خوش خلقى گناه را ذوب مىكند، چنان كه خورشید يخ را ذوب مىسازد. «2» « انَّ الْخُلْقَ الْحَسَنَ يَمیثُ الْخَطیئَةَ كَما تَمیثُ الشَّمْسُ الْجَلیدَ »
-2 آسانى حساب: على علیهالسلام فرمود:
خلق خود را نیكو گردان تا خداوند حساب تو را (در قیامت) آسان گیرد. «3» « حَسِّنْ خُلْقَكَ يُخَفِّفِ اللَّهُ حِسابَكَ …»
-3 برترى درجه: رسول خدا صلىللهعلیهوآله فرمود:
ھمانا بنده در سايه نیكى خلقش به بلندترين درجات آخرت و «4» « إِنَّ الْعَبْدَ لَیَبْلُغُ بِحُسْنِ خُلْقِهِ عَظیمَ دَرَجاتِ الْاخِرَةِ وَأَشْرَفَ الْمَنازِلِ وَإِنَّه لَضَعیفُ الْعِبادَةِ »
عالیترين
جايگاھھا مىرسد، در حالى كه در عبادت ضعیف و ناتوان است.
فضايل اخلاقى ھمان گونه كه روشن شد، حسن خلق، آثار ارزندهاى در سعادت ابدى انسان دارد. ھر كس مىخواھد، به سعادت ابدى، دست يابد، لازم
است كه صفحه دلش را از رذايل اخلاقى و اخلاق ناپسند پاك كرده، فضايل اخلاقى را جايگزين آن نمايد.
اخلاق پسنديده، مجموعهاى از فضايل انسانى است كه انسان را زينت بخشیده، به رستگارى مى رساند. اينك فھرست برخى از فضايل اخلاقى را با توجه به
نیاز برادران عزيز در زير مىآوريم:
-1 فضايلى كه در ارتباط با خدا و دين اسلام مطرح است از قبیل اھمیت دادن به نماز، دعا، ذكر، پرھیز از ريا، خوف و رجا، پايدارى در میدان نبرد، پرھیز از
سستى و فرار از جنگ.
ب - آثار و فضايلى كه در ارتباط با خود انسان مطرح است مانند روحیه عزت طلبى، اغتنام فرصت، نظم و انضباط، دورى از بیھودگى
پیامدھاى اخروى و چشم پاكى.
فضايلى كه در ارتباط با ديگران مطرح است مانند تواضع، راستى و راستگويى، برادرى و اتحاد، مردم دارى، رعايت احترام اموال ديگران، فرو خوردن خشم،
امانتدارى، رازدارى، يارى مظلوم، صله رحم، حقوق مربى واستاد و حقوق پدر و مادر.
صفحات: 1· 2
