نكوھش بد خلقى بدخلقى، بدترين ھمنشین انسان، نشانه پستى و فرومايگى و مايه بدبختى بوده و خیر دنیا و آخرت را از انسان سلب مىكند. از اين رو،
درتعالیم اسلامى مورد نكوھش قرار گرفته است.
پیامبر اكرم (ص) مىفرمايد:
منْ سَعادَةِ الْمَرْءِ حُسْنُ الْخُلْقِ وَمِنْ شَقاوَتِهِ سُوءُ الْخُلْقِ »
خوش خلقى از سعادت مرد و بد خلقى از شقاوت و بدبختى اوست.
امیرمؤمنان على علیهالسلام مىفرمايد:
بدخلقى بدترين ھمنشین وھمراه انسان است. «1» « سُوءُالْخُلْقِ شَرُّقَرينٍ »
ھمچنین مىفرمايد:
بد خلقى از (نشانهھاى) فرومايگى و پستى است. «2» « مِنَ اللُّؤْمِ سُوءُ الْخُلْقِ »
پیامدھاى بداخلاقى ائمّه معصومین علیھم السلام در روايات اسلامى براى سوء خلق، آثارى اعم از دنیوى و اخروى ذكر كردهاند. با دقت در زندگى و سرنوشت
افراد بد خلق، انسان بخوبى در مىيابد كه چگونه عرصه زندگى بر بدخلقھا تنگ شده و درنھايت، كارشان به فلاكت و بدبختى منجر شده و مىشود.
درمقابل، انسانھاى خوش اخلاق را مىبینید كه در اثر حسن خلق ازموفقیتھا و گشايشھايى بھرهمند شده ومىشوند. اينك به برخى از آثار بد خلقى اشاره
مىكنیم:
الف- آثار و پیامدھاى دنیوى:
-1 زندگى محنت بار: امیر مؤمنان على علیهالسلام مىفرمايد:
«3» « سُوءُ الْخُلْقِ نَكْدُ الْعَیْشِ وَعَذابُ النَّفْسِ
بدخلقى (مايه) تلخى و ناگوارى زندگى وعذاب نفس (شكنجه روحى) است.
-2 اضطراب وتنھايى: حضرت على علیهالسلام مىفرمايد:
بدخلقى، نفس را تنھا مىسازد و انس را برطرف مىكند. «1» « سُوءُ الْخُلْقِ يُوحِشُ النَّفْسَ وَيَرْفَعُ الُْأنْسَ »
يعنى انسان بدخلق تنھا مىشود، درحالى كه با آدم خوش اخلاق ديگران انس مىگیرند.
-3 تباھى ايمان و عمل: به رسول خدا (ص) عرض شد كه فلان زن، روزھا روزه مىگیرد وشبھا را به عبادت مشغول است، لیكن زنى بداخلاق است و به
امام صادق علیهالسلام مىفرمايد: «2» . ھمسايگانش آزار مىرساند. حضرت فرمود: خیرى در او نیست و اھل دوزخ است
ھمانا بدخلقى، عمل را تباه مىسازد، چنان كه سركه عسل را تباه مىكند. «3» « إِنَّ سُوءَ الْخُلْقِ لَیُفْسِدُ الْعَمَلَ كَما يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ »
و نیز درجاى ديگر مىفرمايد:
ھمانا بدخلقى، ايمان را تباه مىسازد، چنان كه سركه عسل را تباه مىكند. «4» « إِنَّ سُوءَ الْخُلْقِ لَیُفْسِدُ الْايمانَ كَما يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ »
-4 محرومیت از توبه: رسول خدا (ص) مىفرمايد:
أَبَى اللَّهُ لِصاحِبِ الْخُلْقِ السَّیِّىءِ بِالتَّوْبَةِ، فَقیلَ: يارَسُولَ اللَّهِ وَكَیْفَ ذلِكَ؟
داوند توبه بداخلاق را نمىپذيرد، سؤال شد: چگونه، اى رسول خدا؟ فرمود:
زيرا آدم بدخلق، ھرگاه ازگناھى توبه كند، باز مرتكب گناھى بزرگتر از گناه اوّل مىشود.
-5 دورى از خداوند: يكى از وصاياى پیامبراكرم (ص) به ابوذر اين است كه فرمود:
اى اباذر! بنده تازمانى كه، بدخلق است، ھمواره بر دورىاش از خداوند تعالى افزوده «2» « يا أَباذَرِّ لايَزالُ الْعَبْدُ يَزْدادُ مِنَ اللَّهِ تَعالى بُعْداً ماساءَ خُلْقُهُ »
مىشود.
ب- آثار و پیامدھاى اخروى 1- فشار قبر: امام صادق علیهالسلام مىفرمايد:
به پیامبر اكرم (ص) خبر رسیدكه« سعدبن معاذ از
دنیا رفت. پیامبر (ص) به ھمراه اصحاب برخاسته و به طرف خانه او حركت كرد. حضرت امر فرمود تا بدن
سعد را غسل داده، كفن نمايند. سپس به طرف قبرستان حركت كردند. پیامبر (ص) با پاى برھنه و بدون عبا در تشییع جنازه او شركت نمود. گاھى طرف
راست و گاھى طرف چپ تابوت را به دوش مىگرفت، تا به كنار قبر رسیدند. حضرت خود داخل قبر رفته، جسد سعد را در قبر گذاشت و با دست خود سنگ
قبر را چید و آن را ھموار ومحكم نمود … پس از دفن سعد، مادرش كه در كنار قبر ايستاده بود، با صداى بلند گفت:
اى سعد! بھشت، برتوگوارا باد.
در اين ھنگام، پیامبر (ص) كه صداى او را شنید، به او فرمود: ساكت باش درامرى كه به پروردگار مربوط است با قاطعیت، سخن مگو، زيرا ھم اكنون سعد به
فشار قبرمبتلا است.
پس از بازگشت از قبرستان، مردم به حضرت، عرض كردند: شما نسبت به جنازه سعد، بسیار احترام كرديد و درباره او رفتارى نموديد كه با ھیچ كس ديگر
چنین رفتارى نكرديد. حضرت فرمود:
آنچه من در تشییع جنازه سعد، انجام دادم به پیروى از فرشتگان و حضرت جبرئیل بود، كه در اين تشییع حضور داشتند.
اصحاب عرض كردند، با اين وصف، چگونه فرموديد: سعد دچار فشار است؟! حضرت درجواب فرمود:
چرا بايد نماز بخوانیم؟ ( نَعَمْ، إِن هُ كانَ فى خُلْقِهِ مَعَ أَھْلِهِ سُوءٌ
آرى، زيرا سعد با اھل خانهاش، بداخلاق بود.
-2 ھلاكت در قعر جھنم: پیامبر اكرم (ص) مىفرمايد:
ھمانابنده به سبب بدخلقى خود به پايین ترين درجه جھنم مىرسد. «2» « إِنَّ الْعَبْدَ لَیَبْلُغُ مِنْ سُوءِ خُلْقِهِ أَسْفَلَ دَرَكِ جَھَنَّمَ »
رذايل اخلاقى رذايل اخلاقى، صفات و حالاتى است كه نتیجه فراموشى و غفلت از خدا بوده و موجب بدبختى ھمیشگى انسان مىگردد. اين صفات ناپسند،
حجابھايى است كه انسان را از درك معارف الھى و نسیمھاى روح بخش قدسى، محروم مىنمايد؛ زيرا رذايل اخلاقى به منزله پردهاى است كه نفوس
انسانھا را مىپوشاند و مانع صفا و روشنى آن مىشود. چگونه چنین نباشد، درحالى كه قلب انسان ھمانند ظرف است. تا وقتى كه ظرفى پر از آب باشد،
ھوا داخل آن نمىشود
و قلبى ھم كه به غیر خدا مشغول باشد، معرفت، محبت و انس الھى وارد آن نمىشود
بنابراين، سزاواراست كه انسان عاقل از رذايل اخلاقى، پرھیز
نمايد وخانه دل را از آنھا پاك گرداند، تا قابلیت دريافت فیض الھى را پیدا كند.
پیامبر اكرم (ص) مىفرمايد:
فرشتگان داخل خانهاى كه در آن سگ باشد، نمى شوند. «2» « لا تَدْخُلُ الْمَلائِكَةُ بَیْتاً فیهِ كَلْبٌ »
ھرگاه اوصاف پست وناپاك كه ھمان سگان درنده ھستند، خانه دل را اشغال كنند، چگونه ملائكه كه حاملان علوم و معارفند، مىتوانند در آن وارد شوند.
اينك به ذكر پاره اى از رذايل اخلاقى مىپردازيم:
-1 اصرار بر گناه 2- ناسپاسى نعمت 3- تكبّر 4- بدانديشى و بدگمانى 5- حسد 6- بدزبانى 7- دروغگويى 8- سوگند دروغ 9- تھمت 10 - عیبجويى 11 - سخن
چینى 12 - ھمسايه آزارى
صفحات: 1· 2
