پيامبر اسلام با يازده خانم ازدواج نمودند كه با شرح مختصرى معلوم مى گردد كه سيره رسول خدا در اين باره چگونه بوده است. پيامبر در سن 25 سالگى با خديجه كبرى ازدواج نمود و تا سن 50 سالگى يعنى سال دهم بعثت فقط با آن بانوى بزرگ زندگى مى نمود. بعد از رحلت خديجه كبرى پيامبر با خانمى به نام سوده كه شوهرش در حبشه از دنيا رفته بود و بيوه بود ازدواج نمود. سوده داراى خانواده اى مشرك و دشمن پيامبر بود و به علت اين كه مسلمان شده بود هيچ پشتيبانى در خانواده خود نداشت و او را اذيت مى كردند.
سپس ساير ازدواج هاى پيامبر در مدينه و حد فاصل سن 53 تا 63 سالگى رخ داد و به طور قطع آن ازدواج ها عوامل گوناگون سياسى، اجتماعى و الهى داشت زيرا سن 53 سالگى اقتضايى براى خوشگذرانى جنسى مرد ندارد. به عنوان مثال ازدواج با جويره كه از قبيله بنى مصطلق بود موجب شد كه بيش از صد خانواده از اين قبيله به اسلام بگروند و ازدواج با ام حبيبه دختر ابوسفيان موجب شد دل بزرگترين و قدرتمندترين دشمن مسلمانان به دست آيد و توطئه كمترى از سوى او متوجه مسلمين گردد. ازدواج با ام سلمه كه شوهرش در احد شهيد شده بود و در مدينه غريب و بى كس و سرپرست چهار يتيم بود انگيزه اى الهى بود.
همچنين ازدواج با صفيه كه بيوه زن بود و شوهرش در جنگ خيبر كشته شده بود. ازدواج با زينب همسر طلاق داده شده زيد بن حارث پسر خوانده پيامبر به امر خداوند به جهت برداشتن بدعت حرمت ازدواج با همسر پسرخوانده بود (زيرا آنان همسر پسر خوانده را مانند همسر پسر خود عروس تلقى مى كردند).
ازدواج با ماريه قبطيه كنيزى كه پادشاه اسكندريه براى پيامبر فرستاد به جهت علو مقام و نسب او كه به هارون برادر موسى مى رسيد و مادرش به سموئيل نبى مى رسيد بود. ازدواج با عايشه و حفصه هم حكمت هاى خاص خود را داشت- عايشه تنها خانم پيامبر بود كه قبل از ازدواج باكره بود. البته دو مسأله كه در بين مردم مشهور است از نظر تاريخى ثابت نيست يكى 9 ساله بودن عايشه هنگام ازدواج و ديگرى حسن جمال او. برخى از مورخان سن عايشه را 17 يا 18 سال در هنگام ازدواج ثبت كرده اند و از نظر كمالات و زيبايى نيز او را ضعيف شمرده اند. از نظر برقرارى عدالت نيز با توجه به شرايط زندگى و خانوادگى در آن زمان و نبود تجمل هاى امروزى و روحيه و اخلاق بسيار عظيم و با كرامت رسول خدا مسأله به راحتى قابل درك است.
بنابراين علت ازدواج‏هاى پيامبر (صلى الله عليه وآله) را در موارد ذيل، مى‏توان تحليل كرد:
الف) اجراى حكم الهى و زدودن افكار غلط جاهلى مانند ازدواج با زينب دختر جحش.
ب) تقويت جايگاه اجتماعى زنان آسيب ديده، همچون زنان بيوه و اسير و رفع تلقى منفى عصر جاهلى در كم ارزش بودن يا بى‏ارزش جلوه دادن آن زنان (در اين دوره، همه زنان پيامبر جز عايشه بيوه بودند).
ج) دلجويى از زنان، به دليل آسيب‏هايى كه آنان به خاطر پذيرش اسلام، متحمل شدند مانند ازدواج با ام حبيبه.
د) يك حركت سياسى و برقرارى پيوند با قبايل و طوايف بزرگ عرب و جلب پشتيبانى آنان چون پيوند با عايشه.
ه) محافظت و تأمين زندگى بيوه زنان درمانده و فقير و يتيمان به جاى مانده مانند ازدواج باام سلمه و زينب، دختر خزيمه.
و) نشان دادن عظمت، شكوه و قدرتمندى اسلام و مسلمين مانند ازدواج با صفيه.
ز) حفظ آنان از خطرات جانى مانند وصلت با سوده.
ح) آزادسازى اسيران و بردگان مانند ازدواج با جويريه.(1) براى آگاهى بيشتر در اين زمينه رجوع كنيد به: 1- نظام حقوق زن در اسلام، شهيد مطهرى 2- زن در آيينه جلال و جمال، آيه الله جوادى آملى 3- تفسير الميزان، ج 4، علامه طباطبايى (ره). دشمنان پيامبر اسلام مى خواهند با اين اشكالها پيامبر اسلام را انسان هوسران معرفى كنند تا مردم دنيا به اسلام رو نياورند ولى اين كار دشمن سودى به حالش نخواهد داشت و مردم دنيا روز به روز بيشتر به سوى اسلام متوجه مى شوند. مردم مى دانند كه پيامبر اسلام مرد هوس باز و عياشى نيست و اگر او هوسران بود مى توانست در مكه كاملترين هوسرانى را بكند و قريش به او پيشنهاد مى كردند كه حاضر هستند بهترين و زيباترين دختران را در اختيار او قرار بدهند به شرط اينكه با خدايان آنها كارى نداشته باشد ولى آن حضرت نپذيرفت.
پيامبر خدا همسران خود را مخير ساخته بود كه يا با پيامبر بمانند و سختيهاى زندگى را تحمل بكنند و يا اينكه طلاق بگيرند و زندگى دنيوى بهترى داشته باشند. يكى از نكته هاى بسيار شگفت آور اين است كه پيامبر با وجود همسران متعدد فقط از حضرت خديجه و ماريه بچه دار شدند.
(1) ر. ك: الميزان، ج 4، ص 195 علامه طباطبايى، بررسى‏هاى اسلامى، ص 132- 139 مؤسسه در راه حق، نگرشى كوتاه به زندگى پيامبر اسلام، ص 29 رسولى محلاتى، تاريخ انبياء، ج 3، ص. 475