عامل 2.خشم و غضب
«خشم در اصل نیرویی است دفاعی که برای دفاع از خود و پاسداری از حق در نهاد انسان گذارده شده ولی چون از محور اصلی خویش خارج گردد ،تبدیل به یک رذایل بزرگ میشود . خشم در مواجهه با ظلم و تعدی در مقام دفاع از حقیقت ،به شرطی که شکل افراطی به خود نگیرد و انسان را از محور اعتدال خارج نکند ،ناشی از بیداری دل و حساسیت در برابر حق و باطل است .»(سادات / 209)
در سوره آل عمران آیه 134 خداوند از بندگان انتظار دارد که خشم خود را فرو برند:
الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
همانان كه در فراخى و تنگى انفاق مى‏كنند و خشم خود را فرو مى‏برند و از مردم در مى‏گذرند و خداوند نكوكاران را دوست دارد
افراد خشمگین آرامش کمتری دارند و توانایی درست فکر کردنشان هم کمتر است .

و در اخبار و آثار، مذمت شديد در خصوص غضب وارد شده است: حضرت محمد (ص) مي فرمايند:« و الغضب يفسد الايمان كما يفسد الخل العسل»: «غضب ايمان را فاسد مي گرداند چنانكه سركه عسل را فاسد مي كند.»(كليني، ‌1363، ‌ج3/ 412 و مجلسي، 1403 ج 73 /266)
در حديثي ديگر از امام صادق(ع) نيز مي فرمايند:« ما من جرعه يتجرعها العبد احب الي الله عزوجل من جرعه غيظ يتجرعها عند ترددها في قلبه اما بصبر و اما بحلم»: «هيچ جرعه اي بنده ننوشد كه نزد خداي عزوجل محبوبتر باشد از جرعه خشمي كه، ‌هنگام گردشش در دل بنوشد، ‌بوسيله صبر يا خويشتنداري.»(مجلسي، 1403، ‌ج73/ ‌267) و در روايت ديگر از ايشان آمده:« الغضب مفتاح كل شر»: «غضب كليد، هر بدي و شري است.» (همان /274. وكليني، ‌1363، ‌ج3/ 412)
امام باقر(ع) نيز مي فرمايند: «من كظم غيظا و هو يقدر علي امضائه حشا الله قلبه امنا و ايمانا يوم القيامه»: «هر كه خشمي را فرو خورد كه بتواند آن را اعمال كند، ‌خدا روز قيامت دلش را از ايمني و ايمان پر كند.» (كليني، ‌1363، ‌ج3/ 171)

خداوند متعال افراد متقی و پرهیزگار را اینگونه معرفی می كند كه این افراد قدرت غلبه بر خشم خود را دارند و یكی از مهمترین عوامل دارا بودن این قدرت همین روحیه تقوا و پرهیزكاری آنهاست :
(وَ سارِعُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقین.الَّذینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ :و براى نیل به آمرزشى از پروردگار خود، و بهشتى كه پهنایش [به قدر] آسمانها و زمین است [و] براى پرهیزگاران آماده شده است، بشتابیدهمانان كه در فراخى و تنگى انفاق مى‏كنند؛ و خشم خود را فرو مى‏برند؛ و از مردم در مى‏گذرند؛ و خداوند نكوكاران را دوست دارد.)( آل‏عمران : 133-134)